Improvisatie in het amfitheater van Milete, Turkije. Recording dd. september 2007. De filosoof en natuurkundige Tales van Milete zou als eerste het magnetisme hebben
aantoond ca. 600 BC.In mijn werk zijn beeld en geluid een geheel. Ik zou niet weten waar het beeld begint, en waar het geluid bepalend is. Het valt gewoon al werkend samen. Het is de locatie die het doet, een optelsom van alle factoren. Ik ga uit van de ruimte. De lijnen bewegen zichtbaar, tastbaar en hoorbaar door de ruimte. Het licht door de ramen, het lachen van een kind buiten op straat, dat soort dingen gaan een rol spelen Toevallige bijkomstigheden, misschien.
Dit proces van langs elkaar schuivende klank-lagen kennen we uit de Indonesische gamelanmuziek, maar ook uit de fuga’s van Bach waar de thema’s in de verschillende stemmen op verschillende plaatsen terugkomen. Die thema’s kunnen dan een verandering ondergaan door verlenging, omkering, kreeftgang etc., zoals je dat op het conservatorium leert als je een fuga moet maken. Dit gebeurt als je een bandrecorder op een andere snelheid instelt. Ook mensen als Steve Reich en de andere minimalisten maken veelvuldig gebruik van dit principe.
In mijn geval zijn het de tapes en de recorders die de uiteindelijke klank bepalen. Ik componeer het thematisch materiaal ,een soort halfproduct. Hiervoor laat ik me weer door het beeld inspireren. Dit materiaal vorm de basis voor het beeldend-mechanische proces dat tot in het oneindige een muziekstuk componeert dat nooit hetzelfde is.
I hear it all at once.....all mixed up and hard to recognize...as if everyhing is tied in a knot...it is all too complicated I can't write that moment down.
Sophia Gobaidoelina about composing.
Every listener is a composer
These machines orden the musical elements in a rather random way. It is in the brains of the listener that it turns into music. So it is the creativity of the listener that is activated- as it is always in the arts. Paint becomes a picture in your own mind. Every observer is an artist. Every listener becomes a composer.
Music and the Location
Between the individual and the universe.
On every place on earth you can experience the music of the location. It is the Australian aboriginal who changes his song going his way. It is something we have lost but is still there. How and what you feel, that is something inside. Somehow abstract and at the same time most real. Thinks come together in the here and now as a summery of what was and what will be. Out of this proces, most personal and at the same time most universal, I try to create my music.
Tussen mens en universum
Hoe beleef je je aanwezigheid op een bepaalde plek. Iedere plek is anders. Zoals de Australische aboriginal onderweg zijn lied van de aarde steeds aanpast. Dat is in de eerste plaats een innerlijke beleving, iets abstracts en tegelijkertijd heel concreet, zoals muziek. Dingen komen samen in het hier en nu, als een soort compressie van alles wat was en worden zal. Daarvan probeer ik een essentie te vinden en weer te geven.
Vanaf het moment dat ik lessen compositie volgde, bij Geurt Grosfelt thuis in Tilburg, werd ik mijn bewust van de muzikale invloed die landschappen mij opdrongen. Ze bleken een bron die stroomde, of ik wilde of niet. Zo ontstond o.a. "Pacific Railway" na een reis door de Sierra Madre in Mexico. Mijn eerste grote installatie met klankmachine, in de Nederlandse Cacaofabriek in Helmond, was het gevolg van een twee maanden durende trektocht door de Himalaya.(2)
Improvisatie in het amfitheater van Milete, Turkije. Recording dd. september 2007. De filosoof en natuurkundige Tales van Milete zou als eerste het magnetisme hebben
aantoond ca. 600 BC.
De machine dien ik kort daarna maakt, het Weefraam, ook in de Cacaofabriek, was veel meer gerelateerd aan de plek zelf. Een samenspel van muzikale invloeden uit de hele wereld, gecombineerd met direct uit de nabije omgeving komende geluiden.
DUOMO, deel van een kunstmanifestatie in een kas in Noord-Holland, is de reflectie op een bezoek aan Venetië en de daarvan al door Sweelinck, componist te Haarlem uit de 17e eeuw, verwerkte invloed. De tekeningen die tijdens dit project ontstonden werden de bron van het bijbehorende prentenboek "hoe Dichter hoe Lichter".
Singing Buddha's , tegen de binnenwand van een oude Kerk in Heiloo, wijst terug naar een reis langs Tibetaanse kloosters in Tibet en Nepal.
In opdracht van de Provincie Noord-Holland ontwikkelde ik het educatieve wereldverhalen- en muziekprogramma " de Geheimzinnige Fluitspeler".
Vanuit het Atelier bij de duinen ontstond de CD "Aan Zee" met improvisaties en tekeningen over de sfeer aan de kust. Ook maakte ik opnamen op speciale locaties zoals het Amfitheater in Milete en Didyma (Turkije).
Vanaf 2010 ging ik me heel bewust met de ruimte waarin in werkte bezighouden. Eerst in het eigen atelier, daarna op externe locaties. De muziek kwam weer terug, veel directer. De machines werden componeersystemen me hun eigen wetmatigheden, de geluiden bewust samengestelde klank-lagen.
Ik richtte in Eindhoven een klanklaboratorium in waar ik in alle rust aan de muziek kan werken en de projecten voorbereiden. Ik vind in die stad een inspirerende omgeving waarin kunst en techniek zich goed mengen.
(2. Ik ben jarenlang geïnspireerd geweest door bergen. Ik maakte tochten in Europa, Rocky Mountains, Sierra Madre, Himalaya, en ik werkte als berggids in de Spaanse Pyreneeën.
Stravinski: Only to music it is given to make a relation between time and man. For this it needs a certain construction. Once found, all is said. It would be idle to expect anything else. To reach such a construction gives us a feeling very different from our daily feelings. It cannot be better compaired as with the feelings that comes to us when we look at an architectural form. Goethe understood it well when he wrote that architecture is a crystallized music.
Geluidstape: het materiaal vertelt zelf wat het is- magnetisch geladen met idee, klank. En zijn eigen lengte die de tijdsduur van de omloop bepaalt.
Zo is er dus sprake van een samenloop, letterlijk, van
omstandigheden. Toeval. Maar het geeft de componist bepaalde wetmatigheden waar
hij rekening mee moet houden. Zoals het repetitieve. Het luistergedrag van de
toehoorder, het publiek. De bewegingswaarneming is ingeschakeld. De beweging, de
vorm is constant, de muziek
wisselt, maar ook met een zekere constante.
Er is geen begin en geen einde. Echt niet. Dat maakt het anders dan alle muziek ooit, zelf een concert van minimal music heeft zijn end. Maar hier is structureel geen eind. Er is wel een opbouw. Je komt op een moment binnen, je gaat op een moment weg. De beslissing is aan de toeschouwer. Er zijn perioden van stilte, relatief, en perioden van drukte.
Er zijn twee of drie tapes die een fuga-achtige verhouding hebben. En de bijbehorende beelden verhouden zich in de ruimte. De componist bedenk de klankpatronen, maar het zijn de bezoekers die, al luisterend, de patronen samen tot muziek maken. Luisteren is een creatieve activiteit. De toeschouwers is de componist.
De installaties zijn parallel aan de scheppingsprocessen in de natuur. Elektromagnetische kracht is een basiskracht die alles in de natuur bijeenhoud. Trilling , lucht, atomen en electronen.
Schönberg, grondlegger van een twaalftoonssysteem waarin alle tonen gelijkwaardig zijn is een geweldig vond maar zijn muziek helaas moeilijk te waarderen, om hert maar voorzichtig te zeggen. In de installatie "Schönberg "gaat een thema van de componist met zichzelf aan de gang, zo wordt een in eerste instantie zeer abstract thema herkenbaar en speels.
compositie-werkschijf van Schoenberg.
.
Het wonder van de fuga.
En dan het begrip tijd, ook al sowieso een abstractie.
Een lijn verdeelt in segmenten, verknipt en met betekenis geladen. Vroeg laat kort lang, ochtend middag zus of zo laat, straks, nu, een prima voorbeeld van hoe een eenvoudige praktische toepassing ons is gaan overheersen.
Zoals de ruimte verdeeld raakte in verdwijnpunten.
Ooit een grote eenheid van verleden, heden en toekomst; nu een strakke lijn die moet stijgen.
Iedere seconde is een prachtig moment, het moment dat iemand sierlijk van de trap komt afdalen is een moment van eeuwigheid. De foto is van de Amerikaanse fotograaf Muybridge uit 1881, later gebruikt door o.a. marcel Duchamp en Gerhard Richter. 19,1 mm = 1 seconde van geluid van een magnetische geluidstape.
De volgende teksten zijn ontleend aan het boek:"de methode" van klankpionier Dick Raaijmakers(1985)
1.
Tussen het uitgesproken technische en het uitgesproken kunstige
bevindt zich de uitvinding.
De uitvinding is een nog niet eerder gedacht idee dat - in een technische gedaante vervat-
de wereld wordt bezorgd.
2a
Wie een bewegende constructie maakt
Moet het hebben van een vaste omgeving
Hal, ruimte, grond, plafond, wand.
Echter: alles stroomt, niets blijft.
Dit is een natuurwet.
Zo maakt degene die een bewegende constructie maakt
Eigenlijk alleen het vaste zichtbaar
Het vaste, dat is tegen de natuurwet
Want alles is in beweging
Traag, of snel.
2b
Een waarnemer die een beweging door de wereld ziet gaan
ziet tevens het spoor dat zij in de wereld achter zich laat.
Door dit spoor onthoudt niet alleen de wereld,
maar ook de waarnemer de beweging.
De vraag is alleen wat de waarnemer nu precies
van een beweging ziet.
Ziet hij het feitelijke harde bewegen (het bewegen-puur),
of uitsluitend van dit harde bewegen het harde spoor?
(Dick Raaijmakers)
3
I
Kijken naar techniek
De positie van een beschouwer die naar techniek kijkt
Verschilt niet wezenlijk van die
Wanneer hij naar kunst kijkt,
Maar het esthetische bevredigingsmechanisme werkt anders.
Techniek is maatschappelijk gesproken op iets anders gericht
dan op kunst.
Techniek wil vooruit- en stapelt inzicht op inzicht.
(Techniek is gericht op het het oplossen van problemen
die ze zelf heeft helpen opwerpen.)
Bij kunst is dat anders.
Kunst ontbindt het inzicht.
Ze is gericht op zicht.
Kunst begint waar het objectieve materiele van
het ene unieke kunstige ding ophoudt “ding” te zijn.
(Ophoudt linnen, verf, muziekpapier te zijn.)
Techniek daarentegen begint waar het objectieve ding
als hard artikel verder gaat.
(Verder gaat, want zich vermenigvuldigt)
Zo leidt de productie van kunst tot unika die
in wezen onbezitbaar zijn.
(Onbezitbaar; daarom tracht men die unika zo hartstochtelijk
te verwerven en te verzamelen.)
De productie van techniek daarentegen leidt tot
grote hoeveelheden gelijkvormige artikelen die
ruimschoots in de wereld voorhanden zijn.
Technische artikelen verzamelt men niet,
maar gebruikt men
en gooit men na gebruik weer weg.